تحلیل گفتمان منافقان ومؤمنان با تکیه بر گزیده ای ازآیات سوره مبارکه حدید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرس حوزه و دانشگاه

چکیده

گفتمان (Discourse)به طور کلی به بافت زبان در مراحل فراتر از جمله اطلاق میشود. تحلیل گفتمان یکی از ابزارهای تحلیل متون ادبی است که ارتباط بین ساختارهای گفتمانمدار و دیدگاههای اجتماعی حاکم بر آن را مورد بررسی قرار میدهد. در تحلیل گفتمان به بررسی متون ادبی از جنبه ساختارهای زبانی و بافت متنی و هماهنگی آنها با بافت موقعیتی پرداخته میشود. قرآن به عنوان کتاب قانون و برنامه بشر همواره مورد پژوهشهای بلاغی ونحوی بوده است؛ اما از این منظر کمتر به آن پرداخته شده است. این پژوهش برآن است تا با روش توصیفی-تحلیلی و از منظر تحلیل گفتمان به بررسی گفتگوهای دو طیف ایمانی مومنان و منافقان پرداخته، و تناسب و انسجام بافت متن در ساختارهای مختلف و بافت موقعیتی آن را مورد مداقّه قرار دهد. برآیند پژوهش نشان میدهد که ساختار این گفتمان اعم از ساختار بیرونی (شامل سطح آوایی، سطح نحوی و سطح دلالی می‌باشد) و ساختار درونی (شامل محتوا و عواطف گفتمان است) متناسب با بافت موقعیتی آن یعنی کوتاهی و غفلت منافقان از امر جهاد وانفاق جان ومال در راه سرسپردگی خداوند است. خداوند متعال در آیات شریفه 11-14 سوره مبارکه حدید با ارائه تصویری روشن و ملموس از حقیقت و عاقبت نفاق، در مقام ترغیب وتشویق به ایمان واقعی وتحذیر از نفاق پرداخته است.

کلیدواژه‌ها