دلالت مقبوله عمربن حنظله در اثبات ولایت فقیه با تکیه بر اقوال فقها(مطالعه موردی دیدگاههای آیت الله خوانساری،آیت الله خوئی و امام خمینی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 طلبه سطح4 حوزه رفیعه المصطفی،مدرس حوزه و دانشگاه

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه خوارزمی

چکیده

ولایت فقیه از جمله مباحثی است که اندیشمندان متقدم به آن پرداخته و نتایج مختلفی از آن به دست آوردهاند. هدف از نگارش این پژوهش، اثبات ولایت فقیه از طریق یکی از ادله نقلی یعنی مقبوله عمربن حنظله است که مورد استناد بزرگان و صاحبنظران میباشد. در این پژوهش با روش تحلیل محتوا به اعتبار سنجی سندی و دلالی این مقبوله پرداخته و نحوه استدلال آیتالله خوانساری،آیتالله خوئی و امام خمینی را در استدلال به این مقبوله مورد واکاوی قرار میدهد. نتایج به دست آمده از این تحقیق آن است که همه اندیشمندان و فقها در طول تاریخ قائل به ولایت فقیه بوده اما در حدود آن اختلاف دارند. در این میان امام خمینی(ره) قائل به ولایت مطلقه فقیه بوده و طریق این مقبوله را به لحاظ سندی و دلالی میپذیرد. آیتالله خوئی اشکالاتی به مقبوله وارد کرده و در نهایت ولایت فقیه را پذیرفته اما نه از راه دلالت مقبوله عمربن حنظله، ایشان ولایت مطلقه فقیه را که در حد اختیارات معصوم باشد نمیپذیرد، اما در امور اجتماعی و حکومتی بسیاری از امور را از شئون ولیفقیه میداندکه نمونه بارز آن جهاد ابتدایی است. ایشان دایرهی امور حسبه را گسترده دانسته؛ به طوری که امور حکومتی را هم شامل میشود. آیت الله خوانساری نیز حوزه ولایت فقیه عادل را محدود در امور حسبیه دانسته، اما قائل به محدود بودن دایره آن است و دلالت مقبوله عمربن حنظله را برای اثبات ولایت فقیه مورد قبول نمیداند و آن را در مقام نصب قاضی تلقی میکند نه نصب حاکم.

کلیدواژه‌ها