اصول و قواعد کشف استدلالی ساختار و غرض سوره مبارکه حدید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدیر مجتمع آموزش علوم اسلامی کوثر /مدرس حوزه و دانشگاه

2 رشته معارف و علوم قرآنی حوزه علمیه کوثر،استان تهران،شهر تهران

چکیده

یکی از بحث‌های مورد توجه قرآن‌پژوهان معاصر کشف استدلالی ساختار و غرض سوره‌های قرآن کریم است. این روش تفسیری که بر پایه هدف‌مندی سوره‌ها و توقیفی‌بودن چینش آیات استوار است، مفسر را بر آن می‌دارد به سوره‌های قرآن نگاه جامع و ساختاری داشته باشد و بداند هر یک از سوره‌های قرآن برای خود به طور جداگانه غرض واحد و معنای مخصوص دارد. در بیشتر سوره‌های قرآن موضوعات متنوعی وجود دارد که با نگاه ظاهری و ابتدایی به آیات، نوعی پراکندگی میان موضوعات آن دیده می‌شود، در حالی که با ژرف‌نگری به آیات می‌توان دریافت که مجموع همه آیات یک سوره، حاوی غرض واحد است که مفسر با کشف آن می‌تواند تفسیری دقیق‌تر ارائه دهد. اختلاف نظر در مورد ساختار سوره حدید از سوی مفسران و یافت‌نشدن کتاب یا مقاله‌ای در این زمینه که غرض واحد سوره را به صورت مستدل بیان نموده‌ باشد، ضرورت این تحقیق را آشکار می‌کند. این تحقیق با رویکردی توصیفی و تحلیلی به روش کتابخانه‌ای انجام شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد سوره مبارکه حدید از دو سیاق تشکیل شده است. گرچه هر سیاق دارای غرضی است، همه آنها بر محور و غرض اصلی سوره که «ایمان به خدا و ضرورت تحقق‌بخشیدن به آثار آن، از جمله انفاق در راه خدا، در زندگی برای رسیدن به غفران و فضل الهی» می‌باشد، حرکت می‌کنند.